Ik lig in een smalle tunnel. Ik kan me niet bewegen. Mijn oren zijn afgedekt, maar toch hoor ik een lawaai, alsof een monster me wil verslinden. Een nachtmerrie? Nee, ik lig in een fMRI-scanner en wordt blootgesteld aan visuele stimuli. In de ruimte naast me volgen wetenschappers wat er in mijn brein gebeurt.
Brain scanning. Nog niet zo lang geleden heb ik er, niet alleen als merkenonderzoeker, maar ook als proefkonijn mee kennisgemaakt. Indrukwekkend vond ik het, om daar te liggen. Om bewuste gedachten te hebben over de beelden die ik zag en tegelijk te beseffen dat de onderzoekers mijn onbewuste gevoelens konden waarnemen. Zo kreeg ik onder andere pornografie te zien en dacht “niets voor mij”. Maar wat voelde ik onbewust? Konden de anderen zien dat ik het, zonder het te weten, enorm aantrekkelijk vond?
‘Mensen kunnen helemaal niet vertellen wat ze ergens van vinden, simpelweg omdat ze het niet weten’ zeggen de neurowetenschappers. We post-rationaliseren ons gedrag, terwijl we geen idee hebben wat onze werkelijke drijfveren zijn. Ik ben daarvan overtuigd. Vele irrationele beslissingen en acties in mijn leven zijn het bewijs. Fantastisch dat er alternatieven zijn voor de zelfrapportage-methode en dat het breinonderzoek zich nu uitbreidt van de medische discipline naar het branding vak. Het geeft kansen om nieuwe kennis te ontwikkelen en mooiere merken te creëren die goed voelen.
En hoewel er nog duizend-en-één vragen zijn te beantwoorden over de validiteit en toepasbaarheid van brain scanning, is mijn nieuwgierigheid alweer gewekt door andere ideeën, verhalen en onderzoeken. Nu we beter dan ooit weten dat ons onderbewuste ons gedrag stuurt, moeten we dan niet verder zoeken dan het brein?
Volgens het Institute of Heartmath is ons hart net als ons brein onbewust sturend voor ons gedrag. Aantrekkingskracht en afkeer kunnen worden gemeten door het ritme van onze hartslag. Hart en brein werken volgens de neurocardiologen samen, maar het hart heeft een veel grotere impact op de organismen om ons heen, omdat het een wel 5000 keer zo krachtig electromagnetisch veld produceert dan het brein. Daarmee communiceren we via ons hart onbewust met andere individuen en zijn we continu met elkaar verbonden.
Maar ook niet-Westerse wetenschap geeft inspiratie voor het denken over ons gedrag en het onderbewuste. Een goede vriend kwam herboren terug van een wereldreis waar hij de laatste dagen doorbracht bij shamans, intermediairs tussen de menselijke wereld en de geestenwereld. Onder invloed van het plantmedicijn Ayahuasca en behandeld met takjes onderging hij een totale fysieke, mentale en spirituele reset. Een ongelooflijk maar zeker niet ongeloofwaardig verhaal. De eeuwenoude kennis van deze culturen overtroeft in ieder geval in leeftijd onze Westerse wetenschap.
Het zal nog wel jaren, zo niet decennia duren voordat we ons gedrag beter kunnen verklaren en hoogstwaarschijnlijk komen we er nooit helemaal achter. De beste nieuwe kennis ontstaat door bestaande ideeën te combineren. Misschien dat ik de volgende keer eerst wat Ayahuasca neem voordat ik in de scanner ga?