Gezondheidssites zijn populair. Maar de betrouwbaarheid van gezondheidsinformatie op het internet varieert in grote mate. Het selecteren van relevante en betrouwbare informatie is een behoorlijke uitdaging, met name voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden. Ondanks dat er heldere kwaliteitscriteria beschikbaar zijn, blijken we bij het bepalen van de betrouwbaarheid vooral af te gaan op ons gevoel, de lay-out of de positie in de zoekresultatenlijst.
Als het om gezondheid gaat is het belangrijk dat informatie accuraat en betrouwbaar is. Foutief gebruik van informatie kan immers nare gevolgen hebben, bijvoorbeeld het eigenhandig stellen van een onjuiste diagnose. Helaas is de betrouwbaarheid van online informatie moeilijk controleerbaar. Nu steeds meer mensen het internet raadplegen voor hun gezondheid, wordt deze betrouwbaarheid van nog groter belang. Elk willekeurig zoekwoord levert een lange lijst met websites op. Maar welke site kiezen we en waarom? Om deze vraag te beantwoorden werden ruim 40 mensen in Zwitserland geïnterviewd over hun zoekgedrag en motivatie om een bepaalde website te raadplegen.
Waarom zoeken we online naar gezondheidsinformatie?
De antwoorden op deze vraag liepen sterk uiteen. In de meeste gevallen ging het om zelf-diagnose; mensen googleden op bepaalde symptomen om te ontdekken wat er aan de hand kon zijn. Ook werd er gezocht naar aanvullende informatie na een bezoek aan de dokter, of werd het internet juist gebruikt om een doktersbezoek voor te bereiden. Algemene interesse was ook een veelgenoemde reden. De onderwerpen liepen sterk uiteen, variërend van een griepje tot informatie over ernstige aandoeningen als MS of kanker.
Weinig aandacht voor betrouwbaarheid
Om consumenten beter in staat te stellen online gezondheidsinformatie te evalueren, heeft de Health On the Net foundation objectieve kwaliteitscriteria geformuleerd (de HON-criteria). Hieronder vallen bijvoorbeeld het vermelden van de auteur van de tekst en zijn of haar functie, of het vermelden van het instituut dat verantwoordelijk is voor de informatie. Deze cues met betrekking tot bronvermelding bleken algemeen bekend onder consumenten en werden meerdere keren genoemd. Andere criteria, zoals de aanwezigheid van een kwaliteitskeurmerk, volledigheid van de informatie en referenties naar wetenschappelijke artikelen kwamen echter nauwelijks naar voren in de interviews.
Opvallend was dat de betrouwbaarheid van online gezondheidsinformatie geen onderwerp van zorg was onder consumenten. Pas na doorvragen gaven enkele geïnterviewden aan online informatie als beperkt betrouwbaar te zien, maar nog steeds varieerden de meningen op dit gebied. Sommigen waren van mening dat de informatie op het internet in het algemeen niet erg betrouwbaar is, terwijl dit volgens anderen van site tot site verschilt. Zo zijn weblogs en discussiefora volgens de gebruikers minder betrouwbaar dan websites met alleen informatie.
Bovenaan de zoekresultaten
Om te bepalen of een site betrouwbaar is, letten consumenten vooral op één aspect: de positie van een website in de zoekresultaten. Volgens de één is de eerste website in de resultatenlijst het meest betrouwbaar, volgens de ander de volledige lijst op de eerste resultatenpagina. Ook gaf men aan sites te vergelijken. Als dezelfde informatie op verschillende websites te vinden was, of overeenkwam met persoonlijke ideeën of verwachtingen werd dit als betrouwbaar gezien. Opvallend was verder dat mensen met hoge gezondheidsvaardigheden complexe informatie als betrouwbaar zagen, terwijl dit volgens de HON-criteria juist geen cue voor betrouwbaarheid is. Weinig overeenstemming bestond er over ervaringsverhalen van andere patiënten, bijvoorbeeld in de vorm van fora en blogs. Waar sommige consumenten dit als betrouwbare informatie zagen, vonden anderen dit type informatie juist onbetrouwbaar.
Leer consumenten over kwaliteitscriteria
Om gebruikers van online gezondheidsinformatie beter te wapenen tegen onbetrouwbare informatie en alle mogelijke negatieve gevolgen van dien, is het belangrijk dat mensen weten waarop ze moeten letten bij het beoordelen van websites. Ons onderzoek liet zien dat de kennis onder consumenten op dit gebied tekort schiet en dat er meer aandacht moet komen voor dit onderwerp. Met name onder mensen met lage gezondheidsvaardigheden is het belangrijk dat objectieve kwaliteitscriteria worden aangeleerd, omdat vooral deze groep online informatie nog vaak beoordeelt op basis van minder betrouwbare criteria zoals gevoel, lay-out of positie in de zoekresultaten.
Het volledige artikel van Diviani, van den Putte, Meppelink en van Weert is getiteld ‘Exploring the role of health literacy in the evaluation of online health information: Insights from a mixed-methods study’. Het paper is gepubliceerd in Patient Education and Couseling (in press). U vindt dit artikel hier (betaald).