Digitale communicatie biedt de mogelijkheid om informatie op de individuele ontvanger af te stemmen. Dit personaliseren gebeurt op diverse terreinen en ook in gezondheidscommunicatie. Het idee hierachter is dat mensen meer gemotiveerd zijn om informatie te verwerken die voor hen persoonlijk relevant is. De vraag is echter of het personaliseren van informatie voldoende is.
Zo weten we bijvoorbeeld niet hoe mensen met veel of weinig gezondheidsvaardigheden naar online gezondheidsinformatie kijken. En of afbeeldingen, die over het algemeen worden aanbevolen, nu echt leiden tot betere informatieverwerking. Met behulp van eye-tracking onderzochten we daarom hoe mensen aandacht besteden aan tekst en illustraties op een website met gezondheidsinformatie.
Het meten van aandacht
In het onderzoek lieten we 61 gezonde deelnemers een patiëntpagina over een behandeling van longkanker zien. De ene helft van de deelnemers kreeg een pagina te zien waarop de behandeling alleen in tekst beschreven stond. De andere helft zag dezelfde pagina, maar nu met illustraties die de tekst verduidelijkten. Onder het scherm waarop de pagina te zien was, zat een sensor die de oogbewegingen van de deelnemers heel precies registreerde. Zo konden we nagaan waar diegene naar keek en hoe lang, zonder dat we uit hoefden te gaan van de informatie die men zich denkt te herinneren (wat altijd minder blijkt dan daadwerkelijk het geval is – zo blijkt uit veel ander eye-tracking onderzoek). Op basis van het patroon van de oogbewegingen konden we vaststellen hoe lang er naar de illustraties werd gekeken en hoe lang men deed over het lezen van de tekst. Vervolgens combineerden we deze gegevens met de gezondheidsvaardigheden (health literacy) van de deelnemer en de herinneringsscore (die geeft aan hoeveel informatie van de website is onthouden).
Verschillende verwerkingsprocessen
In het onderzoek vonden we geen verschillen tussen mensen met hoge en lage health literacy in de totale aandacht die ze hadden voor gezondheidsinformatie. Beide groepen keken even lang naar de pagina als geheel, de tekst en de illustraties. Wat wel opviel was dat mensen met hoge health literacy korter naar de tekst keken wanneer ze de geïllustreerde informatie zagen in vergelijking met alleen de tekst. Daarnaast vonden we dat health literacy van invloed is op de manier waarop aandacht leidt tot herinnering van informatie. Voor mensen met hoge health literacy gold dat aandacht voor de website positief gerelateerd was aan herinnering. Dus, hoe langer mensen keken naar de informatie op de website, hoe meer men van de inhoud onthield. Dit gold niet voor mensen met lage health literacy, bij wie langer kijken niet tot meer herinnering leidde. Eenzelfde patroon vonden we voor aandacht voor de tekst: ook hier was er alleen een positief verband tussen aandacht en herinnering onder mensen met hoge health literacy. Echter, aandacht voor de illustraties leidde tot meer herinnering onder mensen met lage health literacy, wat niet gold voor mensen met hoge health literacy.
Aandacht voor pakkende illustraties
Uit ons onderzoek blijkt dat aandacht voor de illustraties een positief effect heeft op herinnering van de informatie onder mensen met lage health literacy. Dit resultaat onderschrijft het belang van illustraties in gezondheidscommunicatie, in het bijzonder voor groepen met lage health literacy. Echter, ons onderzoek laat ook zien dat mensen met lage health literacy niet automatisch meer aandacht hebben voor illustraties, bijvoorbeeld ter compensatie van problemen met het verwerken van geschreven tekst. Voor communicatieprofessionals is het dus van belang te zorgen voor illustraties die de aandacht weten te vangen en goed aansluiten bij de inhoud van de informatie. Wanneer dit lukt, zullen illustraties daadwerkelijk bijdragen aan de kwaliteit van patiëntvoorlichting en een positief effect hebben op het begrip onder patiënten.
Het volledige artikel van Meppelink en Bol is getiteld ‘Exploring the role of health literacy on attention to and recall of text-illustrated health information: An eye-tracking study’ en verscheen in Computers in Human Behavior (2015), volume 48, pp. 87-93. U vindt dit artikel hier (betaald).