Afgelopen jaar heeft laten zien dat in het geval van een pandemie radicale veranderingen mogelijk zijn wanneer een overheid alle middelen inzet om deze te realiseren. Om harde maatregelen te kunnen nemen, is het echter belangrijk dat mensen de urgentie ervaren om in actie te komen en dat er voldoende draagvlak is voor beleid. In de context van klimaatverandering laat een recente studie van Bouman en collega’s zien dat het hebben van serieuze zorgen een cruciale rol speelt bij in actie komen voor het klimaat en het ondersteunen van klimaatbeleid.
Waarom is dit belangrijk om te weten?
- Wetenschappers erkennen algemeen dat de wereld in een door mensen gecreëerde klimaat noodtoestand zit, maar toch zet deze crisis nog weinig mensen aan tot klimaatvriendelijk gedrag en is het (politieke) draagvlak voor een zeer ingrijpend klimaatbeleid nog steeds relatief laag.
- Bouman en collega’s stellen op basis van hun onderzoek dat serieuze zorgen over klimaatverandering mensen kunnen motiveren tot klimaatvriendelijk gedrag en een belangrijke rol kunnen spelen bij het creëren van draagvlak voor klimaatbeleid.
- Premier Mark Rutte gaf nog niet zo lang geleden aan dat we niet moeten doorslaan met het klimaat.
- Wanneer we echter willen dat mensen massaal voor het klimaat in actie komen, suggereren de resultaten van deze studie dat het niet helpt om de klimaatdreiging te relativeren.
“Het komt wel goed”
Uit een recente studie van Kreemers et al. naar wat burgers in Noord-Holland motiveert om in actie te komen voor het klimaat, blijkt dat veel bewoners zich terdege bewust zijn van klimaatverandering, maar over het algemeen geen duidelijke rol voor zichzelf zien in het klimaatbestendig maken van de omgeving. Ondanks het besef van een dreigend gevaar hebben mensen persoonlijk weinig zorgen. Ze gaan er veelal vanuit dat het probleem wel opgelost zal worden.
Zorgen als belangrijke motivator
Volgens Bouman et al spelen het hebben van serieuze zorgen een belangrijke rol bij de motivatie van mensen om in actie te komen voor het klimaat. Zorgen zijn persoonlijk van aard en worden gekarakteriseerd door een continu gevoel van onrust over iets wat gaat komen. Anders dan bij de emotie angst zijn mensen wanneer ze zich zorgen maken niet alleen gericht op het oplossen van de negatieve emotie (‘ik wil dit eigenlijk niet weten’), maar willen mensen die zorgen ervaren iets doen aan het probleem zelf. Het probleem vormt namelijk een bedreiging voor zaken waar ze persoonlijk veel waarde aan hechten.
Wat is er onderzocht?
Via een vragenlijststudie waaraan ruim 44.000 respondenten van 22 Europese landen meededen, onderzochten Bouman et al:
- in welke mate zorgen over klimaatverandering gerelateerd zijn aan persoonlijke waarden die mensen heel belangrijk vinden – zoals de natuur en de omgeving waar ze leven;
- of vanuit ervaren zorgen over het klimaat mensen meer de persoonlijke verantwoordelijkheid voelen er iets aan te moeten doen en – aldus – meer genegen zijn individueel in actie te komen;
- en in welke mate zorgen ook bijdragen aan het vergroten van draagvlak voor klimaatbeleid.
Zorgen doen er inderdaad toe
De resultaten uit de studie van Bouman et al. laten zien dat zorgen over klimaatverandering gerelateerd zijn aan de mate waarin de opwarming van de aarde belangrijke, persoonlijke waarden – de natuur en de omgeving – dreigt aan te tasten en dat zorgen een grote rol kunnen spelen in het motiveren van mensen om iets te doen aan het klimaat. Wanneer iemand zich zorgen maakt over de opwarming van de aarde is dat een indicatie dat iemand actief en emotioneel betrokken is bij het onderwerp klimaatverandering en zich druk maakt om de mogelijke consequenties daarvan. Als gevolg van ervaren zorgen voelen mensen zich persoonlijk meer verantwoordelijk iets te moeten doen wat draagvlak voor klimaatbeleid versterkt. Daarnaast wordt de kans vergroot dat mensen in de privésfeer klimaatvriendelijkere keuzes maken.
Kortom
Willen we dat mensen privé massaal in actie komen voor het klimaat en dat er voldoende draagvlak is voor het klimaatbeleid van de overheid, dan moet de opwarming van de aarde niet gerelativeerd worden. Integendeel, het is belangrijk burgers emotioneel te betrekken bij de klimaatcrisis; de abstracte dreiging te koppelen aan persoonlijke waarden en daarmee gevoelens van individuele verantwoordelijkheid op te wekken. Dit vraagt om een klimaatbewuste overheid die erkent dat er een noodtoestand is en daarbij aangeeft dat we met z’n allen verantwoordelijk zijn voor het oplossen ervan.
Meer weten? Dit artikel is gebaseerd op onderstaande publicaties:
Het volledige artikel van Bouman et al. is getiteld ‘When worry about climate change leads to climate action: How values, worry and personal responsibility relate to various climate actions’ en verscheen in Global Environmental Change (2020). U vindt het artikel hier.
Het volledige onderzoeksrapport van Kreemers et al. is getiteld ‘Samen naar een klimaatbestendige omgeving: burgerparticipatie bij klimaatadaptatie in Hollands Noorderkwartier.’ Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. U vindt het rapport hier.