kennisbank item

Het nut van animaties in gezondheidsvoorlichting

Publicatiedatum: 15 | 10 | 2014
Delen:

Voor communicatieprofessionals in de zorg blijft het een uitdaging: hoe informeer je de patiënt of doelgroep zo goed mogelijk? Met de vele mogelijkheden die digitale communicatie biedt, zijn er naast de ‘traditionele’ informatiefolder genoeg andere vormen te bedenken. Voorlichting in de vorm van animaties bijvoorbeeld. De vraag is alleen: zijn animaties effectief? En zo ja, wie heeft er iets aan?

Animaties over gezondheid winnen aan populariteit en zijn in toenemende mate te vinden op video-sites zoals YouTube. In uiteenlopende designs – van heel gedetailleerd tot erg abstract – geven ze de kijker uitleg over uiteenlopende onderwerpen. Zo zijn er animaties over het ontstaan van kanker, de ontwikkeling van een embryo, de procedure van een bepaalde operatie of het innemen van medicatie. Het ontwikkelen van een animatie is echter een tijdrovende en kostbare klus en het is nog niet duidelijk of animaties daadwerkelijk effectiever zijn dan printmaterialen. Deze vraag stond daarom centraal in ons nieuwste onderzoek.

De rol van tekst, beeld en gezondheidsvaardigheden
Het onderzoek richtte zich op twee fundamentele verschillen tussen traditionele, geschreven voorlichtingsmaterialen en een animatie. Dit zijn de manier van tekstpresentatie (geschreven dan wel gesproken) en de beeldvorm (illustraties dan wel bewegende animaties). Beide elementen kunnen de effectiviteit van een boodschap namelijk beïnvloeden. We ontwikkelden daarom vier verschillende boodschappen waarin uitleg werd gegeven over het landelijke bevolkingsonderzoek naar darmkanker. De inhoud was steeds hetzelfde, maar de vorm waarin de informatie werd gepresenteerd verschilde. Ruim 200 deelnemers werden random toegewezen aan een geschreven tekst met illustraties, een geschreven tekst met animatie, een gesproken tekst met illustraties, of een gesproken tekst met animatie. Daarnaast keken we in hoeverre gezondheidsvaardigheden, oftewel health literacy, een rol speelde. Gezondheidsvaardigheden hebben betrekking op de mate waarin mensen in staat zijn gezondheidsinformatie te vinden, begrijpen en gebruiken in het dagelijks leven. Met name voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden is voorlichting van groot belang, maar juist zij hebben moeite met het begrijpen ervan (voor meer informatie over health literacy zie ook mijn eerdere SWOCC-blog Overtuigen in gezondheidsvoorlichting: keep it simple.

Minder lezen, meer beweging?
Uit het onderzoek blijkt dat mensen gesproken informatie beter onthouden dan geschreven informatie. Ook leidt gesproken informatie tot betere attitudes ten opzichte van de boodschap. In beide gevallen geldt dit juist voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden, de groep die zoals gezegd de meeste moeite heeft met het begrijpen van gezondheidsinformatie en dus een aandachtspunt voor de communicatieprofessional is.

Bovendien blijkt voor deze groep dat gesproken tekst indirect ook invloed heeft op de intentie om aan screening mee te doen. Doordat een gesproken tekst tot een betere attitude ten aanzien van de boodschap leidt (vergeleken met een geschreven tekst), wordt namelijk ook de attitude ten aanzien van de screening positief beïnvloed. En een positieve screeningsattitude heeft weer een positief effect op intentie. Dus, indirect kan gesproken informatie de intentie om het gewenste gedrag uit te voeren bevorderen.

We vonden geen hoofdeffect van beeldvorm; gewone illustraties en bewegende animaties leiden tot evenveel herinnering en dezelfde attitudes, maar bewegend beeld in combinatie met gesproken tekst heeft wel effect! In vergelijking tot het gebruik van illustraties met gesproken tekst, blijkt de combinatie van bewegend beeld met gesproken tekst nog beter te werken voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden. In dit format onthielden zij zelfs net zoveel informatie als mensen met hoge gezondheidsvaardigheden, terwijl er vrijwel altijd verschillen zijn tussen de twee groepen. Dus juist voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden kan het gebruik van animaties effectief zijn.

Investeren in gesproken voorlichtingsmateriaal
Uiteraard is niet iedere inhoud geschikt om als animatie te worden gepresenteerd. De informatie in ons onderzoek ging over het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Belangrijke onderdelen van de voorlichtingsboodschap waren hoe een onschuldige darmpoliep tot een kwaadaardige tumor kan ontwikkelen en de procedure van de thuistest. Beide onderwerpen beschrijven een concrete procedure of ontwikkeling, wat zich goed voor een animatie leent. Dit in tegenstelling tot abstracte onderwerpen, die vaak moeilijk te visualiseren zijn. In dat geval is het de vraag of animaties daadwerkelijk toegevoegde waarde hebben. Het aanbieden van informatie in gesproken tekst, lijkt in elk geval altijd de moeite waard. De investering hiervoor is niet heel groot en vooral voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden kan dit het begrip van medische zaken duidelijk vergroten.

Het volledige artikel van Meppelink, Van Weert, Haven en Smit is getiteld ‘The Effectiveness of Health Animations in Audiences with Different Health Literacy Levels: An Experimental Study’ en verscheen in Journal of Medical Internet Research (2015), volume 17(1), e11. U vindt dit artikel hier.

Dit onderzoek werd mede mogelijk door Carola Haven (Medbeeld), die de illustraties maakte.

Over de auteur

Dr. Corine Meppelink is universitair docent bij de afdeling Communicatiewetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Zij promoveerde op een onderzoek naar de manier waarop gezondheidsinformatie het beste kan worden gecommuniceerd naar mensen met lage en hoge gezondheidsvaardigheden.

Mail mij 1x per maand een update over merken, marketing en communicatie

  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.