Op diverse terreinen kunnen media invloed hebben: op onze attitudes en meningen, op wat we weten over politiek en op welke producten wij aanschaffen. Een recent onderzoek van Jan Kleinnijenhuis en collega’s laat zien dat de invloed zich zelfs uitstrekt tot de beurs. De AEX-koersen van financiële instellingen in aanloop naar en tijdens de kredietcrisis werden door internationale en nationale kranten beïnvloed.
In de economie is de ‘effectieve markt hypothese’, zoals in de jaren zestig geformuleerd door professor Eugene Fama belangrijk om het verloop van beurskoersen door de tijd heen te begrijpen. Het idee is dat deze beurskoersen een ‘random walk’ volgen – dat wil zeggen dat de verandering van de koers vandaag ten opzichte van gisteren willekeurig en nauwelijks voorspelbaar is. Fama gaat er hierbij vanuit dat nieuws weinig of geen invloed heeft op de beurskoersen: op het moment dat nieuws publiek beschikbaar komt, is het al in de beurskoers verwerkt. Het meeste onderzoek heeft tot enige jaren geleden inderdaad geen relatie tussen mediaberichtgeving en beurskoersen gevonden.
Crisis
Dat geldt niet voor de studie van Kleinnijenhuis en collega’s: zij onderzochten of mediaberichtgeving in nationale en internationale kranten de AEX-koersen van grote financiële instellingen beïnvloedden. Zij keken daarbij naar de turbulente periode 2007-2009, waarin onder andere het Nederlandse deel van Fortis genationaliseerd werd. Voor een aantal beursgenoteerde financiële instellingen (ING, AEGON en Fortis) onderzochten zij van dag tot dag de berichtgeving. Zij maakten daarbij gebruik van een computergestuurde inhoudsanalyse en stelden vast hoe vaak het betreffende bedrijf in verband werd gebracht met de kredietcrisis. Vervolgens keken ze op dagelijks niveau naar hoe dit nieuws samenhing met de beurskoersen. Wat blijkt? Zowel nationaal als internationaal nieuws heeft op dezelfde of daaropvolgende dag een significante invloed op de koers, waarbij geldt dat hoe vaker het bedrijf in verband wordt gebracht met de kredietcrisis, hoe lager de beurskoers zal uitpakken.
Algoritmes
De vraag is hoe het komt dat dit effect eerder niet en nu wel gevonden is. De auteurs wijzen hier op het veranderde mechanisme waarmee handelaren tegenwoordig aandelen kopen en verkopen. In plaats van dat zij zelf de beslissingen nemen, worden computeralgoritmes ingezet, die in milliseconden het financiële nieuws rond een bedrijf op het internet analyseren op het sentiment. Wanneer dat sentiment negatief is, zal er eerder tot verkoop van het aandeel worden overgegaan.
Consumentenvertrouwen
De auteurs vonden vergelijkbare resultaten wanneer zij keken naar de invloed van berichtgeving op consumentenvertrouwen: dit blijkt deels bepaald te worden door de verhouding waarin woorden die verwijzen naar ‘hoop’ en naar ‘angst’ in economische berichtgeving voor komen: als angst centraal staat in de berichtgeving, zal het consumentenvertrouwen in de daaropvolgende maand dalen.
Belang van pr
In hun conclusies richten de auteurs zich met name op de financieel journalist en vellen een hard oordeel: de berichtgeving versterkte op verschillende manieren de economische crisis. Zij stellen dat een sobere, meer inhoudelijke manier van berichten de grootte van de crisis had kunnen beperken. Maar ook voor bedrijven bevat deze studie een belangrijke boodschap: als mediaberichtgeving van traditionele media zo’n duidelijke invloed uit kan oefenen op de beurskoersen, is er des te meer reden om te investeren in pr en relaties met journalisten. Zeker als men in het achterhoofd houdt dat economische berichtgeving vaak niet alleen gebaseerd is op feitelijke informatie, maar ook een flink deel interpretatie en overdrijving bevat.
Het volledige artikel van Kleinnijenhuis, Schultz, Oegema en van Atteveldt is getiteld ‘Financial news and market panics in the age of high-frequency sentiment trading algorithms’ (2013) en verscheen in Journalism, volume 14(2), pp. 271-291. Dit artikel vindt u hier (betaald).